Yapay Zekâ Temelli 100 Akıllı Kütüphane Ve Uluslararası Kütüphane Ve Teknoloji Festivali

Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, kültür mirasımızı koruyarak gelecek nesillere aktarmak, bilgiye erişimi kolaylaştırmak, toplumda kütüphane kullanımı ile okuma alışkanlığını yaygınlaştırmak misyonuyla, yurt çapına yayılmış yenilikçi ve çağdaş kütüphane hizmetleri sunmaktadır. Kütüphanelerimiz 25 milyona yakın eserle vatandaşlarımızın bilgi, kültür ve eğitim ihtiyacını karşılamaktadır.

Kütüphaneler varoluşlarında bu yana, gelişen her teknolojiyi çok hızlı bir biçimde hizmetlerine entegre edebilme özelliğine sahip özel kurumlar olmuşlardır. Bu nitelik sayesinde kütüphanelerin kurumsal kapasitesi her çağın kendine özgü teknolojileri sayesinde sıçrama yaşamıştır. Çağımızda ise kütüphaneler yapay zekâ ile yeni bir sıçrama fırsatına sahiptir.  Yapay zekâ başta olmak üzere teknoloji ve yazılım dünyasındaki yenilikler kütüphanecilik için heyecan verici ve ufuk açıcı fırsatlar sunmaktadır. Bu noktadan hareketle Türkiye Yüzyılı’nda Türkiye’nin ulusal halk kütüphaneleri politikası, bilgiye erişim ile bilginin kullanımında yapay zekâ, bulut bilişim, makine öğrenimi, nesnelerin İnterneti ve robotik otomasyon başta olmak üzere güncel teknolojik gelişmelerin hizmetlere entegre edilmesine odaklanmıştır. Bu vizyonun ilk aşamasında, Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü tarafından 2024 yılında yapay zekâ temelli 100 akıllı kütüphane vatandaşlarımızın hizmetine sunulacaktır. Akıllı kütüphaneler, bilgi ve araştırma gereksinimi için kendisine başvuran kütüphane kullanıcısının bireysel ihtiyaçları ve ilgi alanlarına yönelik bilgi kaynaklarını otomatik olarak önerebilme, ilgili konularda başka kaynaklara da yönlendirme, farklı mekan, veri tabanı ve mecralardaki mevcut fiziksel ve dijital bilgi kaynakları arasında otomatik tarama yaparak kullanıcıya en uygun bilgi kaynağının hangi kütüphanede/hangi koleksiyonda/hangi formatta olduğunu bildirme, kullanılan bilgi kaynakları hakkında analizler yaparak o kaynağı daha önce kullanan diğer kullanıcılar arasında gerekiyorsa sosyal iletişim olanağı sağlama gibi işlevlere sahiptir. Akıllı kütüphanelerin tüm bu işlevleri bir sohbet robotu (Chatbot) yazılımı marifetiyle kullanıcı ile soru-cevap şeklinde sesli iletişim kuran bir sanal asistan/avatar ile gerçekleştirmesi planlanmaktadır.

Bu hedefin öncülü olarak Türkiye’de ilk defa 23-27 Mart 2004 tarihleri arasında İstanbul Rami Kütüphanesi’nde Uluslararası Kütüphane ve Teknoloji Festivali gerçekleştirilmiştir. https://www.kutuphaneveteknoloji.com/

Festivalde kütüphanecilik alanında teknoloji ve yapay zekâ temelli hizmet üretenler, ürün geliştiriciler, girişimciler, kütüphanecilik profesyonelleri, kütüphanecilik hizmeti veren kurum ve kuruluşlar ve tabi ki binlerce kütüphane kullanıcısı genç bir araya gelmiştir.   

Uluslararası Kütüphane ve Teknoloji Festivali her tür kütüphane, bilgi merkezi, dokümantasyon merkezi ve arşiv ile bağlantılı olarak, teknolojik gelişme ve yeniliklerin interaktif olarak tanıtıldığı, kütüphanecilik alanıyla ilgili teknoloji temelli ürün ve hizmetlerin tanıtımına imkânı oluşturacak bilgi ve tecrübe paylaşımına dayalı akademik, teknolojik ve pratik iş birliği platformudur.

Festivalde yapay zekâ atölyeleri, yazılım ve kodlama atölyeleri, robotik atölyeleri, app-in-a-day uygulamaları, kariyer ve staj simülasyonları, demolar, oyunlaştırma stüdyoları, hologram demoları, 3D yazıcı atölyeleri, dijitalleştirme demoları, akıllı kitap atölyeleri, VR-AR demoları gibi teknolojik etkinlikler gerçekleştirilmiş, aynı zamanda ilham verici konuşmalar, panel ve konferanslar ile mesleki seminerler düzenlenmiş dijital sanat sergileri açılmıştır.

Uluslararası Kütüphane ve Teknoloji Festivali’ne ilişkin sayımlama şu şekildedir.

İlham veren konuşmalar	5
Panel oturumları	6
Panelistler	19
Mesleki seminerler	8
Poster sunumları	35
Firma sunumları	31
Atölye çeşidi	185
Ana sponsor	1
Paydaş kurumlar	11
Stantlarda yer alacak firmalar	50

Yoğun bir planlama aşamasından sonra hayata geçirilen ve hedeflenen amaçlara ulaşılan Uluslararası Kütüphane ve Teknoloji Festivali, Türkiye’deki kütüphaneciliğin prestijli bir etkinliği olarak geleceğe taşınacaktır.

Çok Pahalı Bir Yatırım Alanı Olarak Kütüphaneler ve Kütüphanecilerin Sorumluluğu

Kütüphane kurmak ve işletmek oldukça maliyetli bir iştir. Kütüphanecilik çok pahalı bir yatırım alanıdır. Yeni binaların inşa edilmesi, mevcut binaların iyileştirilmesi, kütüphane iç mekanlarının donatılması, elektrik, su, doğalgaz, internet vb altyapı ihtiyaçlarının kesintisiz sağlanması, bilgi teknolojileri ile ilgili donanımların sağlanması, bilgi kaynaklarının satın alınması, işleri yürütecek personelin istihdam edilmesi gibi yurt çapındaki hizmetlerin sürekliliğini sağlamak için tahsis edilen ödenekler sıradan insanlar için baş döndürücü miktarlardadır. Bu yüzden halka ücretsiz hizmet veren kütüphaneler kamu tarafından finanse edilirler. Dolayısıyla tüm bu maliyetin karşısında hem toplumda hem de toplum adına karar veren makamlarda bir beklenti oluşur.

Mesleki çabaları kütüphane finansmanı bağlamında değerlendirmek biz kütüphaneciler için bir mesleki sorumluluktur aynı zamanda. Sorumluluğumuzun bilincinde olmalıyız. İşimizi bu gerçeğin farkında olarak yapmalıyız. Beklentileri karşılamak adına nitelikli bilgi hizmetler tasarlayabilmeli ve halka sunabilmeliyiz. Halkın da aynı zamanda kütüphane kurumunun ardındaki bu devasa finansal aktivitelerin bilincinde olmasını sağlamalıyız. Aksi durumda kütüphanelere yapılan yatırım arzu edilen seviyeye asla ulaşamayacağı gibi zamanla azalacaktır. Diğer yandan bu beklentileri karşılamayı hedeflemiş başka mesleklerin, yapıların ya da sektörlerinin gölgesinde kalmak kaçınılmaz olacaktır.

Kütüphanelerde istihdamın gerekçesi kütüphanecileri sosyo-ekonomik olarak desteklemek değil yapılan bu devasa yatırımlar karşısında yukarıda değinilen toplumsal beklentinin karşılanmasıdır. Hobi kütüphaneciliği belki aile arasında yapılabilir ama kamuda kütüphanecilik profesyonel bir zemine dayalı olarak sürdürülmelidir.  

Türkiye’de Ulusal Halk Kütüphanesi Stratejisi

Medeniyetler bilimsel ve toplumsal değerler üretilerek kurulur ve gelişir. Bu gelişme sürecinde kültür birikimli bir biçimde ilerler. Bu noktada halk kütüphaneleri, işlevleri gereği hem bilimsel iletişimde hem de toplumsal gelişimde etkin bir rol üstlenir. Dolayısıyla medeniyet oluşturma ve geliştirme sürecinde halk kütüphaneleri son derece önemli ve etkin bir toplumsal kurumdur. Halk kütüphaneleri, bünyesinde yer alan insanlığın yazılı kültür mirasını, insanlığın hizmetine sunarak toplumun bilgi gereksinimlerini karşılamayı amaçlar. Bu hedef doğrultusunda, halk kütüphanelerinin bilgi toplumunun gereklerini karşılayarak çok daha verimli bilgi hizmetleri sunabilmesi ancak meselenin bütüncül bir yaklaşımla ele alınmasına ve halk kütüphanelerinin geleceğinin stratejik yöntemlerle planlanmasına bağlıdır. Böylelikle halk kütüphaneleri bilgi toplumuna dönüşüm süreçlerinde kendilerinden beklenen katkıları sağlayabilecek niteliğe kavuşmuş olur. Bu inanç ve yaklaşımla Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Bilgi ve Belge Yönetimi Anabilim Dalı’nda, çok değerli hocam Sayın Prof. Dr. Bülent Yılmaz’ın danışmanlığında yürüttüğümüz “Türkiye’deki Halk Kütüphanesi Sisteminin Değerlendirilmesi ve Bir Ulusal Halk Kütüphanesi Stratejisi Önerisi” başlıklı doktora tezi 2019 yılında tamamlanmıştır. Hiperyayın tarafından yayınlanan bu kitap sözü edilen bu doktora tezine dayanmaktadır.

Öncelikle, yönlendirme, teşvik ve destekleri ile bu kitabın oluşmasında büyük rolü olan, sadece doktora eğitimim sürecinde değil diğer alanlarda da ilgi ve yardımlarını benden esirgemeyen çok kıymetli hocam ve tez danışmanım Sayın Prof. Dr. Bülent YILMAZ’a şükranlarımı sunarım. Onun öğrencisi olmak sadece onun akademik derslerine katılım sağlamak değildir. Aynı zamanda onun yazarak, söyleyerek ya da bizzat yaparak kültüre yaptığı katkıları takip ederek yaşamı bir başka biçimde sorgulayabilecek noktaya geldiğimizi fark etmektir. İkinci olarak ise bu kitabın çıkış noktası olan doktora tezime gösterdikleri ilgi ve verdikleri katkılardan dolayı Tez İzleme Kurulu’ndaki değerli hocalarım Prof. Dr. Fahrettin ÖZDEMİRCİ ile Doç. Dr. İrem SOYDAL ÖZTÜRK’e bir kez daha teşekkür ederim. Son olarak Hiperyayın ailesine çalışmaya verdikleri katkı ve harcadıkları emek için çok teşekkür ediyorum.

Türkiye’de halk kütüphaneleri konusunda ulusal kapsamda bir stratejinin geliştirilme süreçlerine odaklanan bu kitabın mesleğimize ve halk kütüphanelerinin geleceğine katkı sağlamasını diliyorum.

Karadeniz, Ş. (2021). Türkiye’de ulusal halk kütüphanesi stratejisi. İstanbul: Hiperyayın.

Türkiye’de Belediye Kütüphaneleri ve Kent Arşivleri için Yönetmelik Taslakları ve Stratejik İlkeler Önerisi

“Türkiye’de Belediye Kütüphaneleri ve Kent Arşivleri için Yönetmelik Taslakları ve Stratejik İlkeler Önerisi”  adlı kitabımız basılı ve elektronik formda yayımlanmıştır. Çalışmada genel stratejik ilkeler dışında hem kütüphaneler hem de kent arşivleri için ayrı ayrı yönetmelik taslakları hazırlanmıştır. Kütüphane ve arşiv hizmetlerinde belediyelerin Türkiye’de bu alana istisnaları dışında yeni yeni girdiği göz önüne alındığında, bu stratejik ilkeler ile yönetmelik önerileri çalışmasının önemli bir gereksinimi karşılayacağı düşünülmektedir.

Çalışmanın yayımlanması konusunda büyük destek veren Bursa Nilüfer Belediye Başkanlığı ile Kütüphane Müdürlüğüne teşekkür ederiz.

Yılmaz, B., Karadeniz, Ş., Ekici, S. ve Kutlu, O. (2018). Türkiye’de belediye kütüphaneleri ve kent arşivleri için yönetmelik taslakları ve stratejik ilkeler önerisi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü.

    

Kültür ve Turizm Uzmanları Derneği Üyelerinin Bilgi Davranışları Üzerine Bir İnceleme

Kültür ve Turizm Uzmanları Derneği Üyelerinin Bilgi Davranışları Üzerine Bir İnceleme

A Review on the Information Behavior of the Members of the Culture and Tourism Experts Association

Giriş

Kasım-Aralık 2014 tarihlerinde, Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi bünyesindeki ‘BBY 711-Bilgi Arama Davranışları’ doktora dersi kapsamında sadece Kültür ve Turizm Uzmanları Derneği (KTUD) üyelerinin bilgi davranışlarının analiz edilmesi amacıyla bir ön çalışma gerçekleştirilmişti. İlgililere çeşitli ipuçları sunması amacıyla araştırmanın genel sonuçlarının ve önerilerin paylaşılmasında yarar görülmektedir. Tablo ve bulgulara ise yer verilmemiştir. Konunun önemi nedeniyle KTUD üyelerinin görev yaptıkları kurum olan Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın çok daha ayrıntılı ve bilimsel olarak kurum içi bilgi gereksinimlerinin analiz edileceği ve sonucunda bir kurumsal bilgi politikası oluşturulacağı bir çalışma yürütmesi hizmet verimliliğine büyük katkı sağlayabilir.

Kamudaki kariyer meslek uzmanlarının temel görevleri, kurumlardaki karar vericilerin gereksinim duydukları bilgi ve belgeleri en nitelikli biçimde hazırlamaktır. Dolayısıyla kariyer meslek uzmanlarının bilgi davranışlarını analiz etmek ve ne tür bilgi destek sistemlerine gereksinim duyduklarını ortaya koymak bağlı oldukları kurumların hizmet verimliliğini yükseltecektir.

Araştırmanın odağında yer alan Kültür ve Turizm Uzmanları Derneği (KTUD) üyeleri kariyer meslek uzmanlarından (Kültür ve Turizm Uzmanları, Kültür ve Turizm Uzman Yardımcıları, Yazma Eserler Uzmanları, Yazma Eserler Uzman Yardımcıları) oluşmakta olup, Kültür ve Turizm Bakanlığı ana hizmet birimleri ile taşra birimlerinde görev yapmaktadırlar. Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı’nda görev yapan Yazma Eserler Uzmanları da daha önce Kültür ve Turizm Uzmanı kadrosunda oldukları için araştırma kapsamına alınmışlardır. Araştırmada betimleme yöntemi kullanılmıştır. Veri toplamak amacıyla ‘Googledocs’ üzerinde hazırlanan çevrimiçi anket, deneklerin e-posta adresine gönderilmiştir. Anketleri 11’i uzman yardımcısı, 69’u uzman olmak üzere toplam 80 kariyer meslek uzmanı yanıtlamıştır. Anketlerin değerlendirilmesinde “Statistical Package for the Social Sciences 15” (SPSS 15) programı kullanılmıştır.

KTUD üyelerinin görev yaptıkları alanının sosyal bilimler ve beşeri bilimler konularıyla ilişkili olması nedeniyle, bu tür bir çalışmada sosyal bilimciler ile beşeri bilimcilerin bilgiyle ilişkili tutumlarına odaklanılmalıdır. Uçak’a göre (1999):

• En çok basılı (formal resmi) bilgi kaynakları tercih edilmektedir.
• Sosyal bilimciler, resmi iletişimi önemli bulmakla birlikte; konferans, toplantı, seminer gibi resmi olmayan iletişim kanallarını da yoğun kullanmaktadırlar.
• Sosyal bilim alanında çalışan araştırmacılar, bilgi gereksinimlerini genelde kitap, dergi gibi basılı kaynaklardan sağlamaktadır. Kitap ve dergi kullanım oranlan birbirine yakın düzeydedir.
• Sosyal ve insan bilimler alanında monograf, diğerlerine oranla daha yoğun kullanılmaktadır.
• İnsan bilimlerinde dergi kullanımı daha az.
• Orijinal kayıtlar, sanat çalışmaları, notlar, el yazmaları, ses ve görüntü kayıtları, edebi yazılar, yörelere ait kayıtlar, haritalar, notalar ve benzeri materyaller önemlidir.
• Edebiyat alanında çalışan bir araştırmacı, bir eserin sadece son basımına değil, tüm basımlarına, hatta müsveddelerine, eserle ilgili her aşamaya ait bilgi ve belgeye gereksinim duyabilmektedir.
• Sosyal ve insan bilimleri alanında güncellik kaygısı, fen ve mühendislikte olduğu kadar fazla değil. Genelde gereksinim duyulan kaynaklar, orijinal ve eski kaynaklardır.
• Sosyal bilimcilerde olduğu gibi, insan bilimciler arasında da bilgiye erişmede ikincil kaynaklar tek ve en önemli yol değildir. İlgili yayınların dipnotlarının izlenmesi, kitap rafların gözden geçirilmesi ve meslektaşların önerileri bilgiye erişimde önemli olmaktadır.
• Gözden geçirme (browsing) alışkanlığı, insan bilimcilerin bilgiye erişiminde önemli bir bilgi arama davranışıdır. Bu grubun üyeleri bir bilgiye erişim için, eserin bibliyografik künyesine bakarak karar vermek yerine, kütüphane ve kitapçı raflarını gözden geçirerek karar vermeyi tercih etmektedirler.
• Her iki gruba mensup araştırmacıların kitaplara olan yoğun ilgileri kütüphane kullanım oranlarını artırmaktadır. Buna rağmen, kütüphaneciden yardım isteme ve bilgi erişim için geliştirilen araçları kullanmada isteksiz oldukları gözlenmiştir.
• Sosyal bilimler alanında çalışan araştırmacılar, insan bilimcilere göre elektronik ortam kullanarak bilgiye erişimde daha istekli ve gayretlidirler.
• Sosyal bilimciler Internet’in bilgiye erişimde çok önemli bir araç olduğuna inanmakta birlikte, Internet’i fen ve teknik alanda çalışan kullanıcılar kadar yaygın ve geleneksel erişim yöntemlerinin yerini alacak kadar yoğun kullanmamaktadırlar.

Bu alanda kullanılacak bilgi arama modeli görevlerle ilgili ‘Profesyonelerin Bilgi Arama Modeli’ olan Leckie’nin modeli olmalıdır. Leckie’ye göre (1996) bilgi aramada temel güdüyü oluşturan, çalışma rolleri ve görevlerdir. Bilgi gereksiniminin ve bilgi kaynağının özellikleri bilgiye erişimde belirleyici özelliklerdir. Bilgi kaynağının güvenilirliği, paketlenmesi, zamanlanması, fiyatı, kalitesi ve erişilebilirliği önemli değişkenler olarak belirtilir. Bu modele göre bilgi ihtiyacını şekillendiren unsurlar yaş, meslek, kariyer gibi demografik özellikler; şartlar ve çevre; ihtiyacın tekrarlanması ya da yeni ihtiyacın ortaya çıkışı; tahmin edilebilirlik ve aciliyet derecesidir. Profesyonellerin bilgi arama kaynakları çok çeşitlidir. İş arkadaşları, kütüphaneciler, el kitapları, süreli yayınlar, makaleler önemlidir. Profesyoneller genellikle kendi tecrübelerinden, iş arkadaşlarından ve daha önce benzer konuda faydalandıkları kaynaklara başvururlar.

Sonuçlar

Bu ön çalışmanın ortaya koyduğu temel sonuç şudur: Kurumsal şartlar, kariyer meslek uzmanlarının bilgi davranışlarını etkilemekte ve aynı kurumda farklı bilgi davranışlarına neden olmaktadır. Ayrıca kariyer meslek uzmanları bilgi gereksinimlerini kişisel yöntemlerle karşılamaya çalışmaktadırlar.   

Diğer sonuçlar bakacak olursak;

KTUD üyeleri genelde 30-39 yaş aralığında olup, kariyerlerinde deneyimlidirler. Üniversitelerin genelde sosyal bilim dallarındaki lisans programlarından mezun olup, çoğunluğu, Ankara’da bulunan ODTÜ, Gazi Üniversitesi, Ankara Üniversitesi ve Hacettepe Üniversitesi oluşturmaktadır.

En çok proje, rapor gibi nitelikli doküman hazırlamak için bilgiye gereksinim duyulmakta, KTUD üyelerinin kendi ihtisas alanlarındaki gelişmeler ise düşük düzeyde takip edilmektedir.

Bilgi gereksinimi oluştuğunda ilk önce internete başvurulmaktadır. Tezler, makale vb. akademik kaynaklar ise diğer önemli kaynaklardır. Bilgi kaynağının en çok doğruluğuna, güncelliğine,  kolay erişilebilir olmasına ve ihtiyacı tam olarak karşılamasına önem verilmektedirler. Bilgi kaynağının otoritesi, ücretinin uygunluğu, düzeyi, formatı gibi kriterler fazla önemsenmemektedir. İçinde bilgi barındıran hem basılı hem de elektronik ortam bir arada kullanılmaktadır. En sık kullanılan bilgi kaynağı türleri kanun, yönetmelik, genelge vb. mevzuat belgeleridir. Bunu tezler, makaleler, bildiriler vb. akademik kaynaklar ile resmi raporlar, görüşler, gerekçeler vb kaynaklar takip etmektedir. Konuya ilişkin web siteleri oldukça yoğun kullanılmaktadır. Basılı kitap ve basılı dergileri e-kitap ve e-dergilere nazaran daha çok tercih edilmektedir. Danışma kaynaklarının elektronik versiyonları tercih edilmektedir. Bilgiye elektronik ortamda erişim konusunda kurumsal sıkıntılar yaşanmaktadırlar. Erişilen bilgilerin doğruluğu ve güvenirliliğinden emin olamama sorunu ile karşı karşıya kalınmaktadır. Benzer biçimde elektronik ortamda erişilen çok fazla miktardaki veri içerisinden en uygun olanı seçmekte zorlanılmaktadırlar.

Bilgi gereksinimlerini karşılamada ortak bilgi arama davranışına veya işbirliğine eğilim gösterilmektedir. İş arkadaşlarına ve amirlere danışmak, genelde proje ve doküman gibi nitelikli dokümanlar oluşturma safhasında ortaya çıkmaktadır.

Çalışılan konuda araştırma yapmak için yeterince zaman bulunmamakta, araştırmaya başlama konusunda motivasyon eksikliği yaşanmakta, elde edilen kaynaklar derinlemesine incelenememektedir.

Kütüphaneler bilgi gereksinimlerini karşılayabilecek kurumlar olarak görülmemekte olup, KTUD üyelerinin önemli bir bölümü herhangi bir kütüphaneye üye değildir. Bilgi gereksinimlerini bir kütüphane aracılığıyla karşılama durumunda üniversite kütüphaneleri tercih edilmektedir.

KTUD üyeleri bilgisayar ve internet becerilerinde yeterlidirler. İnternet mesai saatleri içerisinde çok yoğun kullanılmaktadırlar. İnternet haber edinmek, iş süreçlerine ilişkin bilgi edinmek ve araştırma yapmak ve e-posta, tartışma grupları vb. kanallar aracılığıyla iletişim kurmak için kullanılmaktadırlar. Internetin en önemli olanağı çalışılan alanla ilgili kurum ve kuruluşların web sayfalarında sundukları bilgilere erişimdir. Mesleki ve kurumsal gelişmeleri anında takip edebilme ve bazı bilgi kaynaklarına ücretsiz erişebilme de diğer önemli olanaklardır. Kütüphane kataloglarına erişme, tarama yapma, kitap siparişi gibi internet olanakları da önemli bulunmaktadır.

Genelde ana hizmet birimlerinde proje, rapor gibi nitelikli doküman hazırlamak önceliklidir.  Bakanlıkta 10 yıldan fazla çalışanlar daha çok proje, rapor vb. çalışmalara yönelmişlerdir. Rutin çalışmaların genelde diğer personel tarafından takip edilmektedir.  Yaş aralığı arttıkça, proje, rapor gibi nitelikli doküman hazırlamak için bilgiye duydukları gereksinimde azalma meydana gelmektedir. KTUD üyelerinden uzman yardımcısı olanlar proje, rapor gibi nitelikli dokümanlar hazırlamak için uzmanlara göre daha az; rutin iş süreçleri ile ilgili uzmanlarla eşit seviyede ve akademik- serbest yayın yapmak için uzmanlara göre daha fazla bilgiye gereksinim duymaktadırlar. Uzman yardımcıları elektronik ortamı tercih ederlerken, uzmanlar her iki ortamı tercih etmektedirler.

Büyük oranda yabancı dili bariyer olarak görülmemektedir. KTUD üyelerinin akademik olarak aldıkları eğitimin bilgi davranışları üzerinde anlamlı bir etkisi yoktur. Kültür ve Turizm Bakanlığı ana hizmet birimlerindeki bilgi erişim, kullanma ve paylaşım olanakları yetersiz bulunmaktadır.

Öneriler

En çok proje, rapor gibi nitelikli doküman hazırlamak için bilgiye gereksinim duyulduğundan, proje yönetimi vb. konularda eğitim programları hazırlanabilir ya da mevcutlar sürdürülebilir. KTUD üyelerinin görev yaptıkları Bakanlıkça, çalışanların uzmanlık alanlarındaki gelişmeleri takip edebilmelerine yönelik çalışmalar yapılmalıdır.

Uzmanlara araştırma yapabilmeleri için yeterli zaman tanınmalıdır.

Bakanlık ile üniversite kütüphaneleri arasında bilgi gereksinimlerinin karşılanabilmesi amacıyla kaynak paylaşımı protokolleri gerçekleştirilebilir. Yurtiçi ve yurtdışı seminer, kongre vs. yabancı dil, proje eğitimi gibi etkinlilere katılım teşvik edilmelidir. Bilgi okuryazarlığı, medya okur yazarlığı vb. konularda eğitimler gerçekleştirilmelidir.

Bakanlığın, çalışanların gereksinim duydukları bilgi kaynaklarını karşılamak veya mesleki bilgi ve eğitim programlarına (bilgi bankası, içtihat bankası vb.) ücretsiz erişim sağlamak için bir bilgi kaynağı sağlama politikası olmalıdır. Ayrıca Bakanlıkça yayımlanan eserlerin elektronik veya basılı kopyalarının kariyer meslek uzmanlarına da dağıtımı önemlidir.

Bakanlık bünyesinde, kurum içinden ve kurum dışından erişim olanağı sağlanmış elektronik belge arşivleri kurulmalıdır. Kurumun kendisine ait bilgi hafızası işlevsel biçimde buradan sunulmalıdır. Bilgi gereksinimlerini karşılamada KTUD üyelerinin işbirliğine eğilimli oldukları anlaşıldığından bu sistemler ortak bilgi arama davranışına uygun tasarlanmalıdır.

Bakanlık bünyesinde ihtisasa yönelik bilgi merkezi kurulmalıdır. Bu bilgi merkezinde hem elektronik kaynaklar hem de basılı kaynaklar olmalıdır. İyi bir mevzuat bankası hazır olmalı, İlişkili tüm mevzuat güncel biçimde koleksiyonda yer almalıdır. Danışma kaynaklarının elektronik versiyonları tercih edilmelidir. Yine ilişkili tüm tezler, makaleler, bildiriler vb. akademik kaynaklar, resmi raporlar, görüşler, gerekçeler kaynaklar koleksiyonda yer almalıdır. Kültür ve turizm alanındaki uluslararası yayınlara, erişim sağlanmalıdır.

Bilgi aramada web siteleri oldukça yoğun kullanıldığından internet kısıtlamasına yönelik kurum politikalarının gözden geçirilmesi uygun olacaktır.

İşlevsel bir güncel duyuru sistemi kurulması halinde hem Bakanlık içerisinde koordinasyon eksikliği giderilmiş olacaktır.

Bakanlık birimlerin web sitelerinin içeriğinin güncellenmesi ve yabancı dilde hazırlanması uygun olacaktır.

Bu çalışma bir ön çalışma olup, Bakanlığın yakın zamanda ayrıntılı olarak kurum içi bilgi gereksinimlerinin analiz edildiği ve sonucunda bir kurumsal bilgi politikası oluşturulacağı bir çalışma yürütmesi hizmet verimliliğine büyük katkı sağlayabilir.

Kaynakça

Leckie, G. J., Pettigrew, K. E., ve Sylvain, C. (1996). Modeling the information seeking of professionals: a general model derived from research on engineers, health care professionals, and lawyers. The Library Quarterly, 66, (2), 161-193.

Uçak, N (1999). Sosyal ve insani bilimler alanında bilgi gereksinimi ve kullanımı. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 16, (1), 115-128. Erişim adresi: http://www.bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/dosyalar/1999161NazanUcak.pdf