Kütüphane türü sınıflamasında iki unsur belirleyicidir. İlki kütüphanenin kuruluş amacı, ikincisi de hizmet verilecek topluluk yani hedeflenen kullanıcı kitlesidir. Çünkü bir kütüphane, ekonomik, fiziksel vb nedenlerle var olan tüm bilgi kaynaklarını bünyesinde barındıramayacağından sadece kuruluş amacına yönelik olarak hizmet vermeyi seçtiği hedef kitleye uygun bilgi kaynaklarını organize eder.
Dolayısıyla Bilgi ve Belge Yönetimi Bilimi alanına dayalı olarak, ülkemiz koşullarına göre genel kabul gören ana ve alt sınıflama kategorileri aşağıda belirtilmiştir.
- Milli Kütüphaneler,
- Halk Kütüphaneleri,
- Çocuk Kütüphaneleri
- Bebek Kütüphaneleri
- Gar, AVM, Havaalanı, Metro Kütüphaneleri
- Belediyeye bağlı halk kütüphaneleri,
- Beyazıt Devlet Kütüphanesi
- Üniversite (Akademik) Kütüphaneleri,
- Bir üniversiteye bağlı merkezi kütüphaneler
- Fakülte Kütüphaneleri
- Enstitü Kütüphaneleri
- Akademik Kütüphaneler
- Okul Kütüphaneleri,
- İlk ve orta öğretim kütüphaneleri
- Özel Kütüphaneler,
- Şahıs Kütüphaneleri
- Vakıf, Dernek, Oda Kütüphaneleri,
- Kurum, kuruluşların kendi bünyelerinde kurdukları kütüphaneler
- Parlamento Kütüphanesi
- Özel konu (ihtisas, uzmanlaşma) kütüphaneleri
- Tıp Kütüphaneleri,
- Sanat Kütüphanesi
- Müzik Kütüphanesi
- Tasarım Kütüphanesi
- Kadın Eserleri Kütüphanesi
- Müze Kütüphaneleri,
- Edebiyat Müze Kütüphaneleri
- Medya Kütüphaneleri,
- Hukuk Kütüphaneleri,
- Yazma ve Nadir Eserler Kütüphaneleri,
- Kent Kütüphaneleri,
- İslam Tarihi Kütüphaneleri
- Tüm konusal kütüphaneler vb.
Sadece Milli Kütüphaneler, bir ülkenin yayımlamış tüm fikir ürünlerini ilgili yasada belirtilen esaslar çerçevesinde toplamak (derlemek) zorundadır.
Tüm vatandaşlarına hiçbir ücret talep etmeden eşit hizmet veren halk kütüphaneleri kütüphane dışında yararlanılabilmesi için ödünç kitap verir.
Üniversite kütüphaneleri, bağlı oldukları üniversitenin niteliğine göre, sadece akademik topluluğun eğitim ve araştırma faaliyetlerini desteklemek üzere kurgulanır.
Okul kütüphaneleri ilk ve orta öğretim müfredatının desteklenmesi ile çocuklara okuma alışkanlığı kazandırmayı amaçlar.
Özel kütüphaneler genel olarak kendi kişisel ya da kurumsal amaç ve işlevlerine yönelik konularda bilgi kaynaklarına yönelik bir derme (koleksiyon) oluştururlar. Ancak özel kütüphane dermesi özel bir konuyla ilintili oluşturulması ya da ortaya çıkan uzmanlaşma nedeniyle ihtisas kütüphaneleri olarak da ifade edilebilirler.
Bu türlerin dışında gezici kütüphaneler, geçici kütüphaneler, referans kütüphaneleri, dijital kütüphaneler bir kütüphanenin sunduğu hizmetin adını ve çerçevesini belirtmektedir. Araştırma Kütüphaneleri ise yukarıda sayılan kütüphane türleri arasında, (örneğin Milli Kütüphane, Üniversite kütüphanesi, ihtisas kütüphanesi vb) araştırma fonksiyonunu daha yoğun destekleyen kütüphaneleri ifade etmek için de kullanılan bir kavramdır. Derleme Kütüphanesi yine yukarıdaki türler arasında yasal olarak derleme nüshanı almaya hakkı olan kütüphaneleri vurgulamakta olup (örneğin, Milli Kütüphane, Parlamento Kütüphanesi vb) bir türü değil bir fonksiyonu ifade etmektedir.
Dr. Şenol Karadeniz 