Açık bilim: Bilimsel yayınlara ve bilimsel yayınların dayandığı verilere açık erişimdir.
Açık erişim: Bilimsel literatürün internet aracılığıyla finansal, yasal ve teknik bariyerler olmaksızın, erişilebilir, okunabilir, kaydedilebilir, kopyalanabilir, yazdırılabilir, taranabilir, tam metne bağlantı verilebilir, dizinlenebilir, yazılıma veri olarak aktarılabilir ve her türlü yasal amaç için kullanılabilir olmasıdır.
Açık veri: Bilimsel yayınların dayandığı bilimsel araştırmalar yapılırken toplanan ya da üretilen verilerin herkese açık erişimi demektir.
Arşiv belgesi: Çeşitli kurum ya da kuruluşların gerçekleştirdikleri resmi hizmetler, yaptıklar haberleşme ve işlemler sonucu oluşturdukları belge topluluğu arasından seçilmiş, içerdikleri bilgiler açısından sürekli saklama ve koruma değeri taşıdığı düşünülen belgelerdir.
Arşiv yönetimi : Arşiv belgesi niteliklerini taşıyan belgelerin düzenlenmesi, korunması ve bunlardan yararlanılması amacıyla yürütülen hizmetlere ilişkin planlama, örgütleme, yönlendirme ve denetleme eylemlerini içeren bir süreçtir.
Arşiv: Arşiv belgesi niteliğini kazanmış her türlü değerli ve kalıcı belgenin saklandığı, korunduğu, düzenlendiği ve kullanımları için gerekli hizmetlerin sunulduğu, kuruluşlardır.
Belge (belge yönetimi bağlamında): Kamu ya da özel kuruluşların asli görevlerini gerçekleştirirken ürettikleri her türlü kayıtlı bilgi ortamıdır.
Belge (Genel olarak): Bilginin yer aldığı her türlü ortamdır. Bilginin somutlaştırılmış halidir.
Belge yönetimi: Kamu ya da özel kuruluşlarda belgelerin üretilmesinden başlayarak arşiv kurumuna aktarılmasına değin devam eden süreç içerisinde, belgelere yönelik gerçekleştirilen işlemleri (hizmetleri) ifade eder.
Bilgi (BBY bağlamında): İnsanların çeşitli yollarla edindikleri ve içselleştirdikleri deneyimlerinin, düşüncelerinin, görüşlerinin ya da birikimlerinin yazılı, basılı ya da elektronik ortamda somutlaşması ile ortaya çıkan üründür.
Bilgi (felsefi bağlamda): Bilen (özne/ süje) ile bilinenin (nesne/ obje) uyumu/ilişkisidir.
Bilgi güvenliği: Bilgi ve bilgi sistemlerinin yetkisiz erişim, kullanım, ifşa edilmesi, bozulması, değiştirilmesine karşı veya bilginin gizlilik, bütünlük ve kullanılabilirliğine zarar vermek için yapılan kötü niyetli girişimlere karşı sağlanacak korumadır.
Bilgi okuryazarlığı: Bilgi gereksinimini hissetmek, gereksinim duyulan bilgiyi bulmak, elde edilen bilgiyi değerlendirmek ve etkin olarak kullanmaktır.
Bilgi politikası: Bir ülkedeki bütün bireylerin gereksinim duydukları bilgiye erişimlerini sağlayacak plan, program ve proje gibi unsurların oluşturduğu yol, yöntemdir.
Bilgi toplumu: Sanayi toplumunun yerini alma iddiası taşıyan; bilgi ile ilişkili ürün ve hizmetlere daha çok önem verilen; bilginin üretimi, iletimi, depolanması ve tüketimi arasında daha önce olmadığı kadar yoğun ve önemli bir ilişkinin var olduğu; bilgi odaklı teknolojilerin ön planda olduğu; bilginin üretimi ile bilgi teknolojileri alanındaki iş gücünün bir toplumdaki gayri safi milli hasılanın önemli bir bölümüne katkı sağladığı yeni bir toplumsal ve ekonomik aşamadır.
Bilgi ve Belge Yönetimi Etiği, Bireylerin/toplumun bilgiye erişimini sağlama ve bilgi gereksinimlerini karşılamada insanın değerini koruma adına yapılması ve yapılmaması gerekenlere ilişkin ilke, kural ve normlara dayanak oluşturan değerlerdir.
Bilgi ve Belge Yönetimi; Yazılı, basılı ve elektronik bilgi taşıyıcılarındaki bilginin, seçilmesi, sağlanması, çözümlenmesi, değerlendirilmesi, düzenlenmesi, depolanması, erişilmesi ve kullanılmasını mümkün kılmak için sahip olunması gereken bilgi, beceri ve tekniklere ilişkin bir ‘çalışma ya da hizmet alanı’, bir ‘bilim dalı’dır.
Bilim: Evrenin ya da olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneysel yöntemlere ve gerçekliğe dayanarak yasalar çıkarmaya çalışan düzenli bilgi.
Bilimsel iletişim: Bilimle uğraşanların, karşılıklı olarak çalışmalarının sonuçlarını paylaştıkları tüm yapısal oluşumlar ve süreçlerdir.
Bilimsel yaklaşım:
- Bir olay gözlenir.
- Bir tahmine dayanan bir model (ya da hipotez) geliştirilir.
- Tahmin, test edilir.
- Sonuç gözlemlenir.
- Hipotez gözden geçirilir.
- Yeterince tekrarlanır.
- Başarılı bir hipotez bilimsel bir teori haline gelir.
Büyük veri; Toplumsal medya paylaşımları, ağ günlükleri, blog, fotoğraf, video, log dosyaları vb. gibi değişik kaynaklardan toparlanan tüm verinin, anlamlı ve işlenebilir biçime dönüştürülmüş biçimidir.
Dijital kütüphane: Bilgisayarlar aracılığıyla erişilebilen dijital materyalin derlendiği bir elektronik koleksiyondur.
Dijitalleştirme: Materyallerin ya da bilgi kaynaklarının bilgisayarlarca okunabilirliğini sağlamak için gerçekleştirilen işlemler bütünüdir.
Düşünce özgürlüğü: Başka düşüncelere serbestçe erişme; düşünme ve kanaat sahibi olma ve bundan dolayı kınanmama ve kendisinde oluşan düşünceleri başkaları ile paylaşma, açıklama, hakkının dokunulmazlığıdır.
E-devlet: Kamu hizmetlerinin bilgi ve iletişim teknolojileri kullanılarak sanal ortamdan sunulmasdır.
Elektronik yayıncılık: Mesleki makalelerin tam metinlerinin bilgisayara dayalı depolama araçları aracılığıyla dağıtımı ve arşivlenmesidir.
Okuma alışkanlığı: Bireyin okumayı bir gereksinim ve zevk kaynağı olarak algılaması sonucu, okuma eylemini yaşam boyu sürekli ve düzenli bir biçimde eleştirici bir nitelikte gerçekleştirmesidir
Okuma: Boş zamanları değerlendirmek, ekonomik, kültürel ve teknolojik gelişmeleri izlemek, yeni şeyler öğrenmek için yapılan bir etkinlik ya da ilgidir.
Sansür: Otoritelerin, gerekli gördükleri yerlerde bireyin özgür düşüncesini sınırlandırılmasıdır.
Stop Words: Etkisiz Kelimeler. Arama motorları üzerinde yapılacak sorgular sonucunda kullanıcıya sonucu daha hızlı gösterebilmek için yok sayılan kelimelerdir.
Teknoloji göçü: Eski teknoloji ile üretilmiş elektronik medya üzerine kayıtlı bilgilerin daha yeni teknoloji ile üretilmiş yeni medya üzerine kopyalanmasıdır.
Veri madenciliği: Veri yoğun araştırma alanlarında bilgi keşfidir.
Dr. Şenol Karadeniz 